Əgər maye hissəcikləri boru boyunca eyni sürətlə və eyni istiqamətdə hərəkət edirsə, bu zaman porşenli axın hadisəsi baş verir. Sinqapurlu alimlərin göstərdiklərinə görə, bu hadisə düşən damcılardan alınan enerjinin miqdarını xeyli artıra bilər. Bir neçə şaquli borudan istifadə edən tədqiqatçılar yağış damcılarından kifayət qədər elektrik enerjisi əldə edərək 12 LED lampanı 20 saniyə ərzində yandıra biliblər. Sinqapur Milli Universitetinin alimləri sübut edirlər ki, hidroelektrik stansiyalar axan sudan elektrik enerjisi istehsal etmək üçün yeganə üsul deyil. Üstəlik, belə stansiyalar yalnız kifayət qədər su axını olan çayların sahillərində tikilə bilər.
Əgər yaxınlığınızda belə bir çay yoxdursa, başqa mənbələr axtarmağa məcbur olacaqsınız. Məsələn, yağışdan istifadə etmək olar. Daha kiçik və daha yavaş su axınları üçün yüklərin ayrılması metodu mövcuddur: Su elektrik keçirən materialla örtülmüş kanal boyunca axdıqca elektrik yükləri yaranır. Lakin bu yanaşma qeyri-effektiv hesab olunur, çünki enerji yalnız suyun axdığı səthin boyunca yaranır. Əvvəllər alimlər bu metodun effektivliyini artırmağa çalışıblar – səthin sahəsini böyütməklə və mikroskopik və ya nanokanallardan istifadə etməklə suyun fasiləsiz axını təmin edilməyə çalışılıb.
Bu illüstrasiyada göstərildiyi kimi, nazik, polimer örtüklü bir borudan qısa fasilələrlə axan su elektrik enerjisi istehsal edə bilər:
Lakin su bu cür çox kiçik kanallardan təbii şəkildə keçmir və onu bu kanallardan keçirməyə çalışmaq, sistemin özü tərəfindən istehsal olunan enerjidən daha çox enerji tələb edir. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün Sinqapur alimləri yağış suyunun asanlıqla keçə bildiyi daha böyük kanallardan istifadə edən sadə bir qurğu hazırlayıblar. Qurğu alt hissəsində dəlik olan su anbarı qülləsindən ibarətdir və həmin dəliyə metal iynə yerləşdirilib. İynədən düşən damcılar hündürlüyü 32 sm, eni isə 2 mm olan şaquli polimer boruya düşür. Boru elektrik keçirən materialdan hazırlanıb. Damcılar borunun içərisinə daxil olduqda, hava cibləri ilə ayrılmış kiçik su axınları formalaşdırırlar.
Bu isə yüklərin ayrılmasını gücləndirən bir sistem yaradır. İlk sınaq qurğusu düşən suyun enerjisinin 10%-dən çoxunu elektrik enerjisinə çevirə bilib. Bu göstərici fasiləsiz su axını ilə alınan enerjidən 5 mərhələ yüksəkdir. Baxmayaraq ki, sınaq qurğusundakı damcıların hərəkət sürəti təbii yağıntı zamanı olan sürətdən aşağıdır, tədqiqatçılar hesab edirlər ki, real şəraitdə bu qurğu daha da effektiv işləyəcək. Sonrakı testlər zamanı iki borudan istifadə edildikdə enerji istehsalı 2 dəfə artıb. Boruların sayı 4-ə çatdırıldıqda isə sistem 12 LED lampanı 20 saniyə ərzində enerji ilə təmin edə bilib. Bu isə qurğunun dam örtüklərində və digər şəhər səthlərində bərpa olunan enerji istehsalı üçün potensialını nümayiş etdirib.
Mənbə: Interesting Engineering
