ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Google-a qarşı aparılan antiinhisar məhkəmə işində bəyan edib ki, internet axtarış sahəsindəki inhisarçılıq problemini həll etməyin ən yaxşı yolu 1.81 trilyon dollar dəyərində olan şirkətin bölünməsidir. Bu bəyanat 3 həftə davam edəcək dinləmələrin başlanğıcı olub və nəticədə texnologiya nəhənginin gələcək görüntüsünü köklü şəkildə dəyişdirə, eləcə də Silikon Vadisində qüvvələr balansına ciddi təsir göstərə bilər. ABŞ Kolumbiya Dairə Məhkəməsinin hakimi Amit P. Mehta ötən ilin avqustunda qərara almışdı ki, Google onlayn axtarış sahəsində dominant mövqeyini qorumaq üçün antiinhisar qanunvericiliyini pozub. İndi isə o, Ədliyyə Nazirliyi və Google nümayəndələrinin vəziyyətin necə düzəldilməli olduğu barədə arqumentlərini dinləyəcək.
Gözlənilir ki, yay aylarının sonuna qədər hakim bu məsələnin həlli üçün “hüquqi tədbirlər” adlanan konkret qərar qəbul edəcək. Giriş nitqində Ədliyyə Nazirliyinin nümayəndəsi bildirib ki, hakim Mehta Google-u istifadəçiləri şirkətin axtarış sisteminə yönləndirməyə kömək edən vasitələrdən biri olan Chrome brauzerini satmağa məcbur etməlidir. Hökumət vəkilləri həmçinin qeyd ediblər ki, əgər məhkəmə onlayn axtarış bazarında rəqabəti bərpa etmək istəyirsə, Google rəqiblərinə üstünlük vermək üçün müəyyən addımlar atmalıdır. “Cənab hakim, biz bura Pyrrhus qələbəsi qazanmaq üçün gəlməmişik. İndi məhkəmənin vaxtıdır ki, Google-a və bu prosesi izləyən digər inhisarçılara – və onlar bizi dinləyirlər – bildirsin: Antiinhisar qanunvericiliyinin pozulmasının nəticələri olacaq” – deyə Ədliyyə Nazirliyinin vəkili David Dahlquist çıxışı zamanı bildirib.
Bu məhkəmə işinin nəticəsi Silikon Vadisində vəziyyəti köklü şəkildə dəyişə bilər. Google yeni problemlərlə üzləşməkdə davam edir, bunlara onlayn reklam biznesinin parçalanması ehtimalı da daxildir. Bu, ötən həftə başqa bir federal hakimin Google-un reklam sahəsində inhisarçı olduğuna dair qərarı ilə bağlıdır. Bundan əlavə, 2023-cü ildə Google “Fortnite” oyununun yaradıcısı Epic Games qarşısında məhkəmə işini uduzmuşdu. Şirkət texnologiya nəhəngini antiinhisar qanunvericiliyini pozmaqda və öz Play Market tətbiq mağazasında tərtibatçılara sərfəli olmayan şərtlər diktə etməkdə ittiham edirdi. Hüquqi problemlər Google-un süni zəka sahəsində OpenAI, Microsoft və Meta Platforms ilə rəqabət aparmaq səylərinə zərər vura bilər.
Şirkət süni zəka texnologiyalarını axtarış sisteminə getdikcə daha fəal şəkildə inteqrasiya edir. Lakin Ədliyyə Nazirliyi hazırkı məhkəmə prosesi çərçivəsində hakimdən tələb edib ki, Google-un internet axtarış sahəsindəki inhisar mövqeyindən süni zəka sahəsində üstünlük əldə etmək üçün istifadə etməsinin qarşısı alınsın. ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin bu addımları göstərir ki, prezident Donald Trump-ın administrasiyası texnologiya sektoruna nəzarəti davam etdirmək niyyətindədir. Apple, Meta və Amazon da hökumətin antiinhisar iddiaları ilə üzləşirlər. Meta isə hazırda məhkəmə prosesinin ikinci həftəsindədir.
Bu iş çərçivəsində müəyyən ediləcək ki, şirkətin Instagram və WhatsApp-ı alması rəqabətin qarşısını almaq məqsədi daşıyıb-daşımayıb. Google-un onlayn axtarış sahəsindəki inhisarçılığı ilə bağlı iş 2020-ci ildə, Trump-ın birinci prezidentlik müddəti dövründə qaldırılıb. 2023-cü ildə hakim Mehta 8 həftə davam edən prosesə rəhbərlik edib. Bu müddət ərzində hökumət Google-un rəqabəti pozan hərəkətlər etdiyini sübut etməyə çalışıb. Nəticədə hakim hökumətin mövqeyini dəstəkləyib və bu, onlayn axtarış sahəsində rəqabətlə bağlı problemlərin necə həll ediləcəyini müəyyən edəcək yeni bir prosesin başlanğıcı olub.
Google təklif edir ki, yalnız kiçik dəyişikliklərlə kifayətlənilsin – məsələn, şirkətin öz axtarış sisteminin smartfonlar və digər qurğularda əsas seçim kimi istifadəsi üçün cihaz istehsalçılarına ödədiyi müqavilələrin yenidən nəzərdən keçirilməsi kimi. Ədliyyə Nazirliyi isə daha sərt tədbirlər tələb edir. Bunlara Google-un cihaz istehsalçıları və brauzer tərtibatçıları ilə əsas axtarış sistemi kimi təyin olunmaq üçün müqavilə bağlamasına qadağa qoyulması daxildir. Hökumət həmçinin hakimdən tələb edir ki, əgər rəqabət vəziyyəti sabitləşməzsə, gələcəkdə Google-un mobil əməliyyat sistemi olan Android-i satmağa məcbur etmək səlahiyyətini saxlasın.
Mənbə: New York Times
